Kinderen en loyaliteit – de band tussen ouder en kind

U heeft misschien weleens gehoord dat kinderen bij een echtscheiding in een loyaliteitsconflict kunnen komen. Maar wat betekent dat nu eigenlijk?

Wat is loyaliteit?

Loyaliteit is een ander woord voor trouw. Kinderen zijn trouw aan hun ouders. Deze trouw komt voort uit het feit dat het kind uit de beide ouders is geboren. Een gemeenschappelijke oorsprong en erfenis vormen een niet te vervangen band tussen gezinsleden en tussen familieleden door alle generaties heen. Een loyaliteitsconflict is een innerlijke strijd die kinderen voeren omdat ze het gevoel hebben niet trouw te kunnen of te mogen blijven aan beide ouders. De band met één van de beide ouders wordt ontkend, doordat het kind niet vrijelijk van die ouder mag houden, en dat kan schade berokkenen aan de ontwikkeling van het kind.

De gevolgen van een loyaliteitsconflict

Als ouders ruzie hebben, voelt dat voor kinderen als een soort spanning. Het kind kan deze spanning niet verdragen en wil er iets aan doen. Het kind gaat zich dan automatisch afvragen bij welke ouder de voorkeur ligt. Wie vindt hij of zij de liefste? En als je de ene het liefste vindt, betekent dat dan automatisch dat je de ander minder lief vindt? Dat maakt angstig, onzeker, doet pijn en het is allemaal erg verwarrend. Als een kind duidelijk voor één kant kiest voelt het zich wanhopig, omdat de keuze van de ene ouder altijd wil zeggen dat hij niet voor de andere ouder kiest. Dit voelt alsof hij de andere ouder in de steek laat.

Twijfels van kinderen

Daarnaast gaan kinderen twijfels krijgen. Een kind identificeert zich met beide ouders en voelt dat het een deel van zijn vader en een deel van zijn moeder in zich draagt. Een loyaliteitsconflict betekent dus altijd dat het kind ervaart dat een stuk van hemzelf of haarzelf wordt ontkend of wordt afgewezen. Het kind ervaart dat er in hem of haar iets zit wat lelijk, onbetrouwbaar en niet goed genoeg is. Een kind identificeert zich het meest met de ouder waar hij of zij qua uiterlijk of qua karakter het meest op lijkt. Als de identificatie met de ‘slechte’ ouder sterk is, heeft het kind het gevoel veel op de ‘slechte’ ouder te lijken. Kinderen betrekken kritiek van de ene ouder op de andere dan ook op zichzelf. Het voelt als kritiek op hun eigen persoon en hun gevoel van eigenwaarde wordt aangetast.

Hoe kun je voorkomen dat de kinderen klem komen te zitten tussen de gevoelens voor loyaliteit?

Allereerst kan er gezegd worden dat bij een scheiding nauwelijks te voorkomen is dat kinderen enige tijd worstelen met hun gevoel van loyaliteit. Dat is wel zwaar voor hen, op dat moment, maar op zich is dat niet erg. Opgroeien gaat nu eenmaal niet vanzelf. Ouders kunnen hun kinderen niet alles besparen en dat hoeft ook niet.
Maak zo min mogelijk ruzie en laat je kinderen zien dat jullie in staat zijn om samen je onderlinge conflicten op te lossen. Langdurige conflicten na een scheiding zijn de belangrijkste oorzaak van loyaliteitsconflicten.
Kinderen kiezen vaak partij voor de ‘zielige’ ouder, de ouder die zich opstelt als slachtoffer van de situatie. Dit kan een manier zijn om een kind aan je te binden en dat gaat altijd ten koste van de band met de andere ouder. Een ‘zielige’ ouder  is vaak verbitterd en heeft de neiging om de andere ouder voortdurend verwijten te maken. Maar let wel, de loyaliteiten van kinderen kunnen wisselen.

Als kinderen nog jong zijn, kunnen ze misschien je kant kiezen omdat ze medelijden met je hebben, als ze groot zijn kunnen ze zich daarom juist tegen je afzetten. Als ze klein zijn geloven ze misschien het de verhalen van de ouder waar ze het meeste bij zijn en die de meeste invloed op ze heeft, als ze groot worden en de andere kant van het verhaal te horen krijgen, zou dat zich juist wel eens tegen die ouder kunnen keren. Zoek professionele hulp als het je niet lukt om in je eentje uit de stroom van negatieve gedachten te komen.

Zadel je kind niet op met keuzes en beslissingen die het niet kan maken. Je moet bijvoorbeeld een kind niet vragen waar hij het liefste wil wonen. Mocht je het kind een keuze voor moeten leggen (“Heb je zin om een weekendje met papa weg te gaan?”), reageer dan neutraal op zijn of haar keuze. Voel het niet als een persoonlijke afwijzing. Laat het kind niet voelen dat jij je daardoor in de steek gelaten voelt. Gun het kind om met plezier bij de andere ouder te zijn. Ook al wordt een kind duidelijk gezegd dat het niet hoeft te kiezen tussen zijn ouders, dan kan het kind toch het gevoel hebben een keuze te moeten maken.

Praat respectvol over de andere ouder. Tegen de kinderen zelf, maar ook tegen anderen als de kinderen erbij zijn. Het is pijnlijk voor kinderen om slechte dingen te horen over de persoon waar ze zo dol op zijn. Al vanaf de kleuterleeftijd pikken kinderen van alles op uit gesprekken van volwassenen en onthouden dat ook. Ga niet de andere ouder zwart zitten maken. Praat niet over kinderalimentatie met het kind of waar het kind bij is. Dat jij het gevoel hebt dat je niet voldoende geld krijgt, voelt voor het kind als een afwijzing van hemzelf als persoon. Gebruik je kind niet om informatie over het privéleven van je ex in te winnen.

Let op de subtiele, negatieve non-verbale boodschappen die je uitzendt, zoals grijnslachen, rollen met de ogen of zuchten zodra de andere ouder ter sprake komt. Let niet alleen op je woorden, maar ook op je intonatie, je manier van doen en je lichaamstaal.

Gun je kind dat hij het leuk heeft bij de andere ouder. Gun je kind dat hij van de andere ouder houdt. Toon hem dat je blij bent als hij het leuk heeft gehad bij de andere ouder. Moedig het kind actief aan om contact met de andere ouder te zoeken.

Loyaliteitsconflicten en co-ouderschap.

Een van de voordelen van co-ouderschap die wel genoemd wordt, is dat kinderen minder last hebben van loyaliteitsconflicten; ze hebben de toestemming om met beide ouders een gelijkwaardig contact te onderhouden. Kinderen vinden dat fijn.

Ook al hebben ze bij co-ouderschap de beschikking over beide ouders, toch komen ook bij hen loyaliteitsconflicten voor. Kinderen zijn bang de ene ouder meer te geven dan de ander en ze zijn erg druk met het idee dat ze tijd en aandacht eerlijk moeten verdelen. Het is belangrijk dat ouders deze conflicten snel onderkennen en bespreekbaar maken.

Voor nog meer informatie kun je ook gratis mijn e-book: “Ongedwongen Onthuwelijken”downloaden via de volgende link: https://kijk-op.nl/onthuwelijken/

Voor vragen en rechtstreeks contact zie: https://scheidenmetfloris.nl/contact/